In het boek Gisèle van Susan Smit, een oorlogsroman over de dichter Adriaan Roland Holst staat de volgende zin:
Om zichzelf in toom te houden zette Mies zich schrap en voelde ze haar gezicht straktrekken en haar bewegingen stram worden. Het lukt haar niet om hem te omhelzen. Daarmee verraadde ze meer dan wanneer ze hem om de hals zou vliegen maar ze kon zichzelf er niet toe bewegen.
Ik ben een enorme boekstreper en dit was weer zo’n zin die mijns inziens onderstreping verdiende. Ons schrap zetten. Dat doen we zo vaak. Ik heb het even opgezocht.
Zich schrap zetten: zich vast, stevig op de grond zetten. Zijn uiterste best doen.
Vooral dat laatste vind ik mooi. Je uiterste best doen. En waarvoor?
In het geval van Mies: om haar emoties in toom te houden. Ze wil zichzelf niet blootgeven, want ze verwacht pijn. Hij is ook gek op haar, maar aan deze liefde zijn allerlei voorwaarden verbonden. En ze wil niet laten zien wat ze echt voelt.
Schrap zetten gebeurt volgens mij vaak als je bang bent voor pijn. Ik luisterde naar een podcast van de Correspondent, waar Lex Bohlmeijer in gesprek was met politicoloog Theresa Kuhn. Ze hadden het erover dat de oorlog dichterbij komt in Europa en dat we ons daar wellicht op moeten voorbereiden. Het ging over Rutte, die had gezegd dat we noodpakketten moesten inslaan. En ik dacht: ja, voorbereiden, dat is goed. Maar dat is iets anders dan je schrap zetten. En dat halen we vaak door elkaar.
Die neiging heb ik zelf namelijk steeds als het over een eventueel naderende oorlog gaat. Ik wil me schrap zetten. Tegen alles. Tegen het erover hebben. Tegen de oorlog zelf. Tegen de pijn. Vooral tegen de pijn.
Je kunt je wel voorbereiden. Ik heb bijvoorbeeld 18 flessen water in huis. Maar je weet niet hoe het gaat lopen. Dus we mogen ons laten meevoeren in het hier en nu, in plaats van ons verplaatsen naar de situatie van de eventuele pijn. Net zoals Mies dat in het boek van Susan Smit had mogen doen. Zich overgeven aan haar liefde voor Adriaan Roland Holst. Met het risico op pijn, maar ook met de kans op liefde.
Waarom het mij zo mateloos interesseert? Dit gebeurt ook altijd (echt bijna altijd) in gesprekken. Gespreksleiders die naar mijn trainingen komen willen weten hoe ze met moeilijke situaties om moeten gaan. Ze willen weten hoe ze de emoties in toom kunnen houden. Hoe het niet uit de hand loopt. Ze zetten zich schrap in de voorbereiding, want willen te allen tijde voorkomen dat het uit de hand loopt.
En dat werkt niet. Wat dat voelt iedereen. Dat schrap zetten. Dat zet het gesprek júist vast. Dat maakt dat onuitgesprokenheden onuitgesproken moeten blijven, dat mensen niet boos mogen worden of emotioneel. Terwijl. Stel je voor dat dat allemaal wel mag? Wat gebeurt er dan eigenlijk? Hoe erg is dat?
Bedenk je zelf eens: als je een emotie hebt, wil je dan dat die wordt gezien of wil je dat die wordt weggewimpeld? Mag jouw eigen gevoel er zijn?
Ik denk dat dat is wat we mogen leren.
Zet je niet schrap maar geef je over.
Het zou wel eens heel mooi uit kunnen pakken.
Wil jij leren hoe je een gesprek ruimte kunt geven in plaats van het vast te zetten?
Hoe je aanwezig blijft, ook als het spannend wordt?
In de Opleiding tot gespreksbevrijder leer je precies dat. De drang naar controle loslaten en kiezen voor vertrouwen. Het schrap zetten laten varen en jezelf overgeven.
Meld je aan voor mijn wekelijkse column
Je ontvangt dan als eerste mijn nieuwste columns én blijft op de hoogte van mijn trainingen, workshops en de opleiding tot gespreksbevrijder. Leuk als je je aansluit. Je bent van harte welkom.